Przewożenie dzieci w samochodzie - zasady i praktyka

Bezpieczeństwo dziecka podczas podróży spędza sen z powiek niejednemu rodzicowi. Świadomi zagrożeń na drodze i ich nieodwracalnych skutków, już od pierwszych wspólnych podróży próbują wybrać najlepsze rozwiązanie. Ogromne znaczenie ma wybór fotelika. Ważne jest także miejsce w aucie. Przewożenie dzieci w samochodzie regulują europejskie normy i polskie prawo.

Oto kompletne kompendium wiedzy, które ułatwi rodzicom wybór dobrego fotelika samochodowego i przedstawi obwiązujące aspekty prawne.

1. Kto powinien jeździć w foteliku, czyli bezpieczny przewóz dzieci w samochodzie

Zgodnie z polskim prawem pierwszy fotelik dziecięcy dostosowany do potrzeb noworodka należy kupić jeszcze przed porodem. Ważne jest by, zakup był dobrze przemyślany. Pierwsza wspólna podróż to w końcu powrót ze szpitala. Wiotkie ciało dziecka jest szczególnie narażone na uszkodzenia, nawet podczas niewielkich stłuczek, czy nagłego hamowania. I to właśnie dlatego nie można lekceważyć nawet najkrótszych podróży autem. Dziecko zawsze musi siedzieć w dopasowanym foteliku.

Ze względu na rodzaje fotelików dzielimy je na grupy:

• Grupa 0 - poniżej 10 kg (do ok. 9 miesięcy)
• Grupa 0+ - poniżej 13 kg (do ok. 18 miesięcy)
• Grupa I - 9 - 18 kg (od ok. 8 miesięcy do 4 roku)
• Grupa II - 15 - 36 kg (od ok. 4 do 12 roku)

Najpopularniejsze grupy wagowe fotelików samochodowych:

• 0-13 kg – foteliki dla noworodka, potocznie nazywane nosidłem lub kołyską. Powinny umożliwiać dziecku podróż w pozycji leżącej wyłącznie tyłem do kierunku jazdy. Dziecko przypina się wewnętrznym pasem samochodowym, najlepiej 5-punktowym. Najczęściej służą dzieciom do 15 miesiąca życia.
• 0-18 kg – foteliki dostosowane do potrzeb dzieci od urodzenia do ok. 4 roku życia (tzw. Foteliki RWF). Dziecko w tym wieku powinno podróżować tyłem do kierunku jazdy. Uważa się, że jest to najbezpieczniejsza pozycja do ukończenia 4 lat. Dziecko przypina się wewnętrznym pasem bezpieczeństwa. Fotelik z bazą isofix powinien mieć regulowany zagłówek oraz uprząż bezpieczeństwa.
• 9-25 kg – to drugi model fotelika, który można wybrać po nosidełku noworodkowym. W tej kategorii dziecko może podróżować zarówno przodem, jak i tyłem do kierunku jazdy. Wysokość oparcia, zagłówka a nawet siedziska powinny być w tej kategorii regulowane.
• 15-36 kg – foteliki z tego zakresu wagowego to trzeci i zarazem ostatni model, w którym podróżuje dziecko. Te modele, w porównaniu do poprzednich kategorii wagowym jako jedyne nie posiadają wewnętrznych pasów bezpieczeństwa. Dziecko przypina się korzystając z samochodowych pasów bezpieczeństwa, które jednocześnie unieruchamiają fotelik. Komfortową podróż w fotelikach 15-36 isofix zapewniają tutaj regulowane komponenty o szerokim zakresie regulacji.

2. Im mniejszy zakres wagowy, tym bezpieczniejsza podróż

Podczas doboru odpowiedniego fotelika dla dziecka króluje jedna zasada. Im mniejszy zakres wagowy posiada fotel, tym lepiej ochroni dziecko podczas podróży. Dopasowanie fotelika do anatomii dziecka ma tutaj ogromne znaczenie! Dlatego ze względu na bezpieczeństwo małego pasażera lepiej jest częściej wymieniać fotelik samochodowy. Dobry fotel nie może służyć dziecku przez 12 lat. Pomimo ruchomych komponentów, które będą rosły wraz z nim, jego części się zużywają. Producenci sugerują, by nie były one używane dłużej niż 7 lat. Po tym czasie nie ma już gwarancji na skuteczną ochronę dziecka podczas podróży autem.

3. Fotelik dostosowany do potrzeb dziecka i jego wieku

Z powodu ogromnego zapotrzebowania na foteliki samochodowe producenci prześcigają się w projektowaniu coraz bardziej nowoczesnych modeli. Przewóz dzieci w samochodzie, dzięki innowacyjnym funkcjom podnosi poziom bezpieczeństwa małego pasażera. Jednak najważniejszym aspektem są wyniki w testach bezpieczeństwa. Najlepiej, gdy są one testowane przez niezależne organizacje, takie jak ADAC lub szwedzki Test Plus. Brak powiązań i stronniczości dają gwarancję, że wyniki stanowią rzeczywiste odzwierciedlenie poziomu bezpieczeństwa danego modelu.

Niestety nie wszystkie foteliki do przewożenia dzieci w samochodzie są testowane. Dlatego drugim kryterium wyboru fotela powinno być jego pochodzenie/firma. Są marki, które od kilkudziesięciu lat zajmują się produkcją fotelików samochodowych i są w tym świetne. Jeśli bierze się pod lupę daną serię, gdzie produkty są do siebie bardzo podobne, ale tylko połowa została przetestowana przez ADAC, to można przyjąć, że pozostałe produkty mają podobny poziom bezpieczeństwa.

4. Przewożenie dzieci w samochodzie powinno być łatwe i intuicyjne

Przewożenie dzieci w samochodzie w dedykowanych fotelikach to kwestia zapewnienia im bezpiecznej podróży. Jednak fotelik powinien być też funkcjonalny i intuicyjny w obsłudze. Wpięcie fotelika do bazy Isofix zajmuje mniej czasu niż prawidłowy montaż pasami bezpieczeństwa. Jeśli auto nie posiada systemu Isofix, można wybrać bazę, którą unieruchamia się pasami bezpieczeństwa. Systemy, które utrzymują wewnętrzną uprząż bezpieczeństwa w pozycji otwartej świetnie sprawdzą się przy wkładaniu do fotelika najmłodszych dzieci.

Na uwagę zasługują również foteliki z obrotowymi bazami 180 lub 360 stopni. Umożliwiają one wygodne włożenie i wyjęcia dziecka z fotelika. Dodatkowo foteliki z bazą 360 stopni pozwalają na szybką zmianę kierunku jazdy. Warto wiedzieć, że fotele, które umożliwiają podróż tyłem do kierunku jazdy do 4 roku życia, są uznawane za najbardziej bezpieczne produkty.

5. Miejsce, które maksymalizuje poziom bezpieczeństwa w czasie przewozu dzieci w samochodzie

Zgodnie z polskim prawem, przewóz dzieci w samochodzie nie narzuca dokładnej lokalizacji fotelika. Zależy ona od rodziców. Jednak na temat bardziej i mniej bezpiecznych miejsc w aucie można usłyszeć liczne mity.

Ustawienie fotelika na środku tylnej kanapie znacznie większa bezpieczeństwo pasażera. Jeśli znajduje się w tym miejscu pas bezpieczeństwa lub uchwyty od systemu Isofix, to właśnie w tym miejscu poleca się przewozić dziecko. W tym miejscu jest ono w mniejszym stopniu narażone na uszkodzenie podczas częstych kolizji bocznych. A w czasie zderzenia czołowego dziecko znajduje się w najbardziej optymalnej odległości od przodu auta.

Jeśli auto nie posiada trzeciego zestawu pasów w tym miejscu, można wybrać miejsce za przednim siedzeniem pasażera. Ta strona jest nieco mniej narażona na uderzenia boczne. Po kolizji istnieje duże prawdopodobieństwo, że dziecko będzie mogło wysiąść z auta od razu na pobocze.

Prawo nie zabrania przewozu dziecka w foteliku na przednim fotelu pasażera. Wielu rodziców ceni w tym ustawieniu kontakt wzrokowy z dzieckiem. Warunkiem koniecznym jest wówczas wyłączenie przedniej poduszki powietrznej. Aby zwiększyć odległość pasażera od deski rozdzielczej w aucie, dobrze jest odsunąć fotel maksymalnie do tyłu.

6. Przewóz dziecka w samochodzie a montaż fotelika

Poprawnie zamontowany fotelik maksymalizuje bezpieczeństwo w czasie przewożenia dzieci w samochodzie. Foteliki wyposażone w Isofix skutecznie zwiększa bezpieczeństwo pasażera. Dwie klamry, wbudowane w fotelik lub bazę, łączy się z uchwytami w aucie. Znajdują się one pomiędzy oparciem i siedziskiem tylnej kanapy i łączą się bezpośrednio z ramą samochodu. Po usłyszeniu charakterystycznego „klik” można ruszać w drogę.

Drugi sposób montażu odbywa się za pomocą tradycyjnych pasów bezpieczeństwa. Prawidłowo poprowadzony pas (zgodnie z instrukcją obsługi), maksymalizuje bezpieczeństwo podczas podróży. Trzeba pamiętać, że w tym przypadku ważne jest odpowiednie napięcie pasa bezpieczeństwa. Przewożenie dziecka w samochodzie w foteliku na pasy, trzeba często kontrolować.

7. Kiedy wymienić fotelik na większy?

Rodzice często zastanawiają się kiedy przychodzi odpowiedni moment na wymianę fotelika. Dzieci rosną szybko, a ich potrzeby się zmieniają. Gdy główka małego pasażera wystaje poza górą linie fotelika, to znak, że trzeba go wymienić na kolejny model.

Wymiana fotelika jest konieczna także po każdej kolizji. Jeśli fotelik był ubezpieczony, to można w takiej sytuacji skorzystać z odszkodowania.

8. Czy przewożenie dzieci w samochodzie w siedzisku jest bezpieczne?

Siedzisko samochodowe jest zgodne z europejską normą, która umożliwia w nich przewóz dzieci w samochodzie. Granicą jest waga pasażera, która musi wynosić co najmniej 15 kg. Tylko tyle reguluje podstawa prawna. Jednak żadna, niezależna instytucja nie sprawdza podstawek pod kątem bezpieczeństwa. Jeśli rodzice decydują się na użycie siedziska np. z przyczyn logistycznych (np. konieczność zamontowania 3 fotelików na tylnej kanapie w mniejszym aucie), to zdecydowanie bezpieczniej będzie wybrać fotelik z II grupy, który umożliwia demontaż oparcia po uzyskaniu np. 130 cm wzrostu. Takie foteliki często posiadają dodatkowe zabezpieczenia. Używanie samodzielnego siedziska nie jest polecane, ponieważ nie chroni ono dziecka w żaden sposób.

9. Sankcje karne za nieprawidłowy przewóz dziecka w samochodzie

Zgodnie z najnowszymi przepisami kierowca, który przewozi dziecko do 12 roku życia bez fotelika może otrzymać mandat karny w wysokości 150 zł. Dodatkowo na jego konto może trafić do 6 punktów karnych.

Jednak największą karą, której skutki często są nieodwracalne, jest uszczerbek na zdrowiu dziecka. Brak fotelika, lub niezapięte pasy w foteliku podczas podróży narażają dziecko na utratę zdrowia, a nawet życia.

10. Kiedy jest możliwy przewóz dziecka w samochodzie bez fotelika?

Do osiągnięcia przez dziecko 150 cm wzrostu najlepiej, aby do takich sytuacji w ogóle nie dochodziło. Dziecko bez fotelika nie posiada żadnej ochrony! Jednak prawo dopuszcza przewóz dzieci w samochodzie bez fotelika w poniższych sytuacjach:

Anatomia dziecka (waga i wzrost) uniemożliwiają dobór odpowiedniego modelu. Wówczas dziecko należy przypiąć samochodowym pasem bezpieczeństwa. Takie rozwiązanie dopuszcza się po uzyskaniu przez pasażera 135 cm wzrostu.

Przewóz dzieci w samochodzie 5-osobowym, gdy na tylnej kanapie nie ma miejsca na montaż 3 fotelików. Prawo dopuszcza w takiej sytuacji przewóz dziecka, które ukończyło 3 lata, bez fotelika. Należy wówczas użyć samochodowego pasa bezpieczeństwa. Należy pamiętać, że takie rozwiązanie nie zabezpiecza dziecka w żaden sposób i jest ono śmiertelnie niebezpieczne.

Podróż w taksówce zwalnia z używania fotelików samochodowych. Pojazdy uprzywilejowane takie jak radiowóz, karetka pogotowia również mogą przewozić dzieci bez fotelika samochodowego. Do sytuacji wyjątkowych należą także kwestie zdrowotne. Rodzice po uzyskaniu odpowiedniego zaświadczenia lekarskiego, mogą być zwolnieni z obowiązku przewożenia dziecka do 150 cm wzrostu w foteliku samochodowym.

11. Foteliki używane mogą narażać dziecko na niebezpieczeństwo

Niewielu rodziców wie, że foteliki samochodowe dla dzieci mają swoją datę ważności. Pomimo tego, że wizualnie mogę wyglądać dobrze, istnieje duże ryzyko, że w sytuacji krytycznej zastosowane komponenty oraz systemy nie ochronią skutecznie dziecka. Z tego powodu nie powinno się nabywać używanych fotelików, zwłaszcza niewiadomego pochodzenia.

12. Akcesoria do samochodu, na które warto zwrócić uwagę

Komfort podczas każdej podróży z dzieckiem mogą zwiększyć dedykowane akcesoria. Pelerynki i śpiworki świetnie sprawdzą się podczas korzystania z niemowlęcego nosidła. Umożliwiają przypięcie dziecka pasami bezpośrednio przy ciele. Ciepła, zimowa odzież może doprowadzić do wysunięcia się dziecka z pasów podczas nagłego hamowania. Nawet najlepszy fotelik samochodowy nie chroni dziecka, gdy jest ona źle ubrane. Ta zasada dotyczy wszystkich dzieci przewożonych w fotelikach.

Godnym polecenia rozwiązaniem jest także lusterko, które pozwala na obserwowanie dziecka na tylnej kanapie. Liczne poduszeczki stabilizujące główkę, wkładki anty potowe oraz organizery sprawiają, że wspólne podróże z dzieckiem stają się przyjemniejsze.

Przewóz dzieci w samochodzie bez względu na wiek, wiąże się z zapewnieniem im maksymalnego poziomu bezpieczeństwa. Rola rodzica jest od pierwszych dni życia dziecka wyjątkowo odpowiedzialną funkcją. Są kruche, bezbronne i całkowicie zależne od wiedzy i odpowiedzialności swoich rodziców. Dlatego tak ważnym jest, by przy wyborze fotelika wziąć pod uwagę zarówno europejskie normy bezpieczeństwa, jak i obowiązujące w Polsce prawo. Zdrowy rozsądek rodziców zdaje się być w tym miejscu bezcenny.